De positie van stiefkinderen in het erfrecht (deel II)

Wanneer eigen kinderen een beroep doen op de legitieme portie kan dat namelijk gevolgen hebben voor de stiefkinderen.

Wat is de legitieme portie?

De legitieme portie is het wettelijk deel van de erfenis dat in ieder geval aan de eigen kinderen toekomt bij het overlijden van de ouders, wat er ook in het testament door de erflater of erflaatster is bepaald. Ook al zijn de eigen kinderen in het testament onterfd, dan nog kunnen zij aanspraak maken op hun legitieme porties. Stiefkinderen hebben overigens geen recht op een legitieme portie.

De omvang van de legitieme portie is grofweg gelijk aan de helft van wat het wettelijk erfdeel zou zijn, als ware er geen testament geweest. Dat ‘als ware er geen testament’ is hier in het bijzonder van belang, nu zonder testament stiefkinderen niet delen in de erfenis.

Stiefkinderen als erfgenaam

Stel, er is een echtgenote, twee eigen kinderen en er zijn drie stiefkinderen. Bij testament zijn de twee eigen kinderen door de (stief)vader onterfd en de stiefkinderen zijn met de echtgenote tot erfgenaam benoemd. Het erfdeel van de eigen kinderen is dan – zonder testament – voor elk gelijk aan een derde van de gehele erfenis. Zonder testament zouden namelijk enkel de eigen kinderen en de echtgenote erfgenaam zijn en de stiefkinderen doen niet mee bij de berekening van de legitieme portie; zonder testament zijn zij immers geen erfgenaam. De legitieme portie van ieder eigen kind is dan gelijk aan de helft van een derde, een zesde deel dus, van de erfenis.

Hoewel de stiefvader met zijn testament bedoeld kan hebben zijn eigen kinderen te onterven, kunnen zijn kinderen met een beroep op de legitieme portie maar liefst een derde deel van de erfenis opeisen. Dit, terwijl de stiefkinderen en de echtgenote als aangewezen erfgenamen ook ieder een kwart zouden krijgen. Zij moeten nu eerst de legitieme porties voldoen.

Stiefkinderen beschermd

Om stiefkinderen voor dergelijke gevolgen te behoeden, is in de wet een beschermingsbepaling opgenomen. Die bepaling houdt in dat de legitieme portie die mogelijk door een eigen kind wordt opgeëist, niet hoeft te worden betaald uit datgene wat aan een stiefkind is geschonken of bij testament is nagelaten. De bescherming is echter niet onbegrensd: wel moet zo nodig de legitieme portie van het eigen kind betaald worden uit de erfdelen of schenkingen aan de stiefkinderen, voor zover deze erfdelen en schenkingen groter zijn dan twee maal wat de omvang van de legitieme portie van het eigen kind zou zijn geweest, als de stiefkinderen in de berekening van de legitieme zouden zijn betrokken. Zo heeft de wetgever beoogd om gelijkheid te creëren tussen eigen kinderen en stiefkinderen.

De berekening van de legitieme portie kan – zeker wanneer er stiefkinderen bij betrokken zijn – erg complex worden. Heeft u vragen over de legitieme portie of wordt u als stiefkind aangesproken in een nalatenschap? Neem contact op met een van onze specialisten voor gedegen en passend advies over uw positie.